پایداری، یک مفهوم طراحی در حال توسعه و رشد
تفاوت بین طراحی سبز و طراحی پایدار چیست؟
طراحی سبز بر استفاده از انرژی های تجدیدپذیر و کاهش اتلاف انرژی و بازیافت مواد تمرکز دارد، به تعبیر دیگر، ساختمان سبز به معنای افزایش کارایی ساختمانها در استفاده از انرژی، آب و مصالح است و از طریق طراحی، ساخت و نگهداری بهتر در طول چرخه زندگی، اثرات مخرب ساختمان بر سلامت انسان و محیط زیست را کاهش می دهند. طراحی سبز، محیط زیست را در اولویت قرار می دهد.
در طراحی پایدار، تمام استراتژی های احترام به محیط زیست و انسان، علاوه بر توجه به مصرف انرژی، مطرح می گردد.
پایداری نه تنها یک مفهوم جامع از تداوم جنبه های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی جامعه انسانی و حتی محیط غیرانسانی است، بلکه یک شیوه و سبک زندگی را تعریف می کند. طراحی پایدار احترام به انسان و محیط زیست را در اولویت قرار می دهد.
در واقع تفاوت عمده بین طراحی سبز و طراحی پایدار این است که ” طراحی سبز” فقط به یک جنبه واحد، یعنی بهداشت محیط و حفاظت از طبیعت مربوط می شود، در حالی که پایداری مربوط به ارتباط انسان و محیط است که شامل مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است.
اما باید در نظر داشت که طراحی سبز و طراحی پایدار، به فرایند طراحی اشاره دارد که، یک رویکرد سازگار با محیط زیست را ادغام کرده و منابع طبیعی را به عنوان بخشی از طراحی در نظر می گیرد که می تواند کیفیت محیط زندگی را حفظ و یا ارتقا دهد. به همین دلیل وقتی صحبت از طراحی پایدار و یا سبز به میان می آید این دو را از هم جدا ندانسته و معمولاً در یک دسته تعریف می کنند.
معماری ارگانیک و معماری بیونیک، سبک هایی از معماری هستند که با اصول پایداری، طراحی می کنند.
- در معماری ارگانیک، هماهنگی و ارتباط طراحی با محیط خود، به گونه ایست که ساختمان، مبلمان و محیط بخشی از یک ترکیب واحد و جدانشدنی از هم می باشند .
- اثر به یادماندنی و بی نظیر خانه آبشار اثر فرانک لوید رایت، نمونه ای از معماری ارگانیک می باشد که به زیبایی سنگ و آب و طبیعت سبز را به هم آمیخته است.
- معماری بیونیک، از طبیعت الهام میگیرد و مسائل را با الگوگیری از طبیعت حل میکند. مثلا برای ایجاد یک سازه مستحکم از آشیانه پرنده و یا تار عنکبوت الگوبرداری می کند.
- پارک تفریحی Gardens by the bay از نمونه های فوق العاده معماری بیونیک است. در این پارک، برای ساخت سازه ها از درخت و طبیعت الگوبرداری شده است و کاملا سازگار با محیط زیست ساخته شده است.
اهداف عمده ساختمان سبز و طراحی پایدار:
- حفظ انرژی و سوخت های فسیلی
- بهره وری انرژی و به حداقل رساندن مصرف انرژی تجدید ناپذیر
- همسازی با اقلیم و استفاده از منابع محلی انرژی
- حفظ چرخه زندگی مصالح و استفاده از محصولات مطلوب محیط زیست
- بهره وری درست از آب
- احترام به سایت و محیط (عدم تخریب منابع طبیعی)
- افزایش کیفیت محیط داخلی و ایجاد نقطه آسایش با کمترین هزینه و انرژی.
- بهینه سازی شیوه های عملیاتی و نگهداری.
- کاهش ضایعات و سموم
اصول رایج مهندسی سبز و پایدار چیست؟
طراحان باید تلاش کنند تا تمام مواد و انرژی مورد استفاده و حتی پسماند آنها، تا حد ممکن ذاتاً خطرناک نباشند. بهتر است از ایجاد زباله جلوگیری شود تا ناگزیر به تصفیه یا پاکسازی پسماند حاصل از تشکیل زباله ها نشوند. عملیات جداسازی و تصفیه باید طوری طراحی شود که مصرف انرژی و مصرف مصالح را به حداقل برساند.
هدف معماری پایدار و اصول ساختمان سبز:
- ایجاد جوامع قابل زندگی
- بهره وری انرژی.
- ارتقا و حفظ کیفیت هوای داخل ساختمان.
- حفاظت از منابع
- حفاظت از آب
- و…
طراحی ساختمانها با اصول سبز و پایدار، به منظور کاهش تأثیر مخرب بنای ساخته شده بر سلامت انسان و محیط طبیعی، با استفاده از انرژی، آب و سایر منابع انجام می شود. حفاظت از سلامت ساکنین و افزایش بهره‌وری کارکنان، کاهش ضایعات، آلودگی و تخریب محیط زیست، همگی از اهداف طراحی پایدار هستند.
معایب ساختمان سبز و پایدار
بیشترین موردی که به عنوان عیب ساختمان سبز به شمار می آید، صرف هزینه اضافی در زمان ساخت است که به دلیل افزایش کیفیت روش ها و مصالح ساختمانی مورد استفاده، ایجاد می گردد.
البته صرفه جویی در انرژی برای صاحبان خانه و کم شدن هزینه های مصرف انرژی در طولانی مدت و مشوق های مالیاتی احتمالی برای صاحبان خانه و سازندگان (در برخی جوامع) باعث می شود همه ما از ساختمان سازگار با محیط زیست سود برده و هزینه های اولیه جبران شود.
چگونه می توانیم ساختمان های خود را سبز کنیم؟
بخش بزرگی از ساختمانهای سازگار با محیط زیست از مصالح پایدار استفاده می کنند، که شامل مصالحی است که:
- برای تولید به انرژی قابل توجهی نیاز ندارند.
- این مصالح در تامین منابع خود، تأثیر منفی بر محیط زیست ندارند.
- می توانند مدت زمان طولانی بدون هیچ گونه تعمیر و نگهداری دوام بیاورند.
- از محصولات سمی ساخته نشده و یا گاز و دود سمی تولید نمی کنند.
شاید تعجب کنید اگر بدانید محصولات طبیعی همیشه سازگار با محیط زیست نیستند و گاهی مصالح و مصنوعات ساخت بشر جایگزین پایدارتری برای محصولات طبیعی ساختمان هستند.
محیط زیست خود را سبز نگه دارید
محیط شهری نباید به طبیعت آسیب بزند بلکه باید آن را حفظ کند. فضای سبز برای زندگی مهم است زیرا می تواند به جلوگیری از آلودگی ها کمک کند. اگر بتوانیم فضاهای انعطاف پذیر و پویایی را طراحی کنیم، مجبور نخواهیم بود که خانه هایمان را همیشه از نو بسازیم. استفاده از منابع انرژی و یا آب را برای تولید مصالح، حمل و نقل و… به حداقل برسانیم، تا تاثیر مخرب ساختمان ها بر محیط زیست و طبیعت را کاهش دهیم.
هنگامی که شروع به تصمیم گیری و صحبت در مورد انتخاب مصالح ساختمانی با تیم طراحی و یا صاحب خانه می کنید، کمی سبزتر فکر کنید و ردپای طبیعت را در طراحی و بازسازی بناها به جای بگذارید و البته به خاطر داشته باشید، طبیعی بودن همیشه به معنای سازگار با محیط زیست بودن نیست. مثلا ما نمی توانیم بی رویه درخت ها را قطع کنیم و مورد استفاده قرار دهیم به این بهانه که می خواهیم ساختمانی سبزتر داشته باشیم، بلکه باید تفکر و استراتژی سبز را در محیط طراحی شده، پیاده کنیم. استفاده از انرژی های بی پایان و رایگان طبیعت مانند باد و نور خورشید، استفاده از سنگ ها با عمر طولانی و بدون دور ریز و… همگی برای ساخت بناهای پایدار در اختیار بشر قرار دارد.
جهان به سرعت در مسیر صنعتی شدن به پیش می رود بنابراین با توجه به نیاز ما برای بهینه سازی فضاهای معماری و همچنین تغییر توقعات و نیازهای عملکردی ما از فضای معماری، باید به فکر خلق بناهای پایدار و ایجاد کیفیت بالاتر در زندگی خود باشیم.
استفاده از مصالح پایداری همچون سنگ که بیش از ۹۰ سال عمر مفید دارد و پس از آن نیز دوباره به چرخه حیات بازمی گردد و به روش های مختلف دوباره قابل استفاده است، نباید در ساخت بناها نادیده گرفته شود. (به بناهای سنگی قدیمی و تاریخی نگاهی بیاندازید که پس از قرن ها هنوز پابرجا و پر از زیبایی هستند). در بخش دوم این مقاله درباره سنگ و ارتباط آن با طراحی پایدار مفصلاً خواهیم نوشت.
چگونه می توانیم ساختمان های خود را سبز کنیم؟
همانطور که در بخش اول به آن اشاره کردیم بخش بزرگی از ساختمانهای سازگار با محیط زیست از مصالح پایدار استفاده می کنند که شامل مصالحی است که:
- برای تولید به انرژی زیادی نیاز ندارند.
- این مصالح در روند تولید، تأثیر منفی بر محیط زیست ندارند.
- می توانند مدت زمان طولانی بدون هیچ گونه تعمیر و نگهداری دوام بیاورند.
- از محصولات سمی ساخته نشده و یا گاز و دود سمی تولید نمی کنند.
- بادوام و دارای چرخه عمر طولانی هستند.
- قابلیت بازیافت دارند.
- کیفیت هوای داخلی را بهبود می بخشند.
- و…
با علاقه روزافزون طراحان و صاحبان خانه به ایجاد خانه های زیبا، جاودانه و پایدار، با مصالح و گزینه های طراحی متنوعی در بازار امروز روبرو هستیم. برخی از مواد طبیعی مانند سنگ، محصولات پایدار هستند و اخیراً در یک مطالعه که توسط انجمن سنگ طبیعی آلمان انجام شده، سنگ طبیعی را به عنوان یک ماده پایدار معرفی کرده اند، به ویژه هنگامی که از معادن محلی استخراج شود.
سنگ طبیعی به عنوان انتخابی عالی برای برآوردن تمام نیازها و در عین حال افزایش پایداری خانه شما، برجسته می شود. سنگ طبیعی به اندازه کافی متنوع است تا بتواند در بلند مدت به اهداف زیبایی ، عملکرد و هزینه در نمای بیرونی و داخلی خانه شما برسد.
این مقاله سعی دارد تا فواید و مزایای استفاده از سنگهای طبیعی در طراحی پایدار و سازگاری با محیط زیست را بررسی کند. با آگاهی از خصوصیات بی نظیر سنگ طبیعی و اینکه چه ویژگی، سنگ را در دسته مصالح پایدار قرار می دهد، می توانید برای انتخاب، نصب و نگهداری سنگ طبیعی بهتر عمل کنید.
استفاده از سنگ طبیعی در تمدن های باستانی
تمدن هایی مثل مصر، یونان، ایران و روم باستان برای هزاران سال از سنگهای طبیعی بهره برده اند. قطعاً همه این تمدن ها از مزایای متنوع ارائه شده توسط این ماده طبیعی آگاه بوده اند. در دنیای امروز، جایی که ما با جدیت و نگرانی قوانینی را برای مباحث پایدار معماری، توسعه و ساخت و ساز تدوین می کنیم، می توانیم آزادانه از تجربه ای که سازندگان باستان و سنتی طی هزاره های گذشته و حتی قبل از آن، در ساخت و ساز با استفاده از سنگ های طبیعی به دست آورده اند استفاده کنیم.
محاسن سنگ ها از نظر استخراج، مصرف انرژی، فرآوری، بازیافت، تولید زباله و قابلیت اشتعال به ویژه برای ساختمانهای سبز بسیار است. سنگهای طبیعی همچنین به عنوان مهمترین شاخص توسعه پایدار به دلیل تعادل بخشیدن به تأثیرات مثبت و طولانی مدت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بر طبیعت پیش بینی می شوند.
یکی از ویژگی های خاص سنگ طبیعی، قابلیت انعطاف پذیری آن است که باعث می شود در هر سطحی، اعم از نما، سقف و یا کفسازی بی نظیر باشد و گزینه های بی شماری را در اختیار معماران و سازندگان قرار دهد از این رو سنگ های طبیعی بکرترین مصالحی هستند که در صنعت ساختمان و معماری به دلایل مختلف از بازده حرارتی گرفته تا ظاهر بی نظیر و طبیعی مورد انتخاب قرار می گیرند.
سنگ طبیعی دارای مزایای ساختاری، طراحی و محیطی بسیاری نسبت به سایر مصالح ساختمانی است و به لطف خواص بی نظیرش، نقش اساسی در معماری پایدار ایفا می کند. از جمله دلایلی که سنگ را به عنوان یک ماده پایدار، از دیگر مصالح متمایز می کند را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
هفت دلیل پایدار بودن سنگ طبیعی
- سنگ یک ماده طبیعی است
سنگ اولین شرط پایداری، یعنی طبیعی بودن ماده را داراست. سنگ های طبیعی مخلوط ناهمگنی از مواد معدنی هستند که طی میلیون ها سال تحت تأثیر فشار و وجود چسب های معدنی تشکیل شده اند و برای ایجاد آنها نیازی به مواد یا منابع دیگر نیست. تنوع فراوان با رگه، بافت، رنگ، شکل و ویژگی های فنی مختلف وجود دارد که باعث می شود سنگ در طیف وسیعی از کاربردها مورد استفاده قرار گیرد. ظاهر متفاوت سنگ نتیجه میلیون ها سال تغییر زمین شناسی و ترکیب مواد معدنی است.
- از محصولات سمی ساخته نشده و یا گاز و دود سمی تولید نمی کند
سنگ طبیعی حاوی مواد شیمیایی یا سموم مضر نیست و در مرحله تولید و فرآوری نیز از مواد شیمیایی مضر استفاده نمی شود. از آنجایی که معمولاً سنگ به صورت منطقه ای و محلی موجود است، بنابراین سنگ تولید شده و استخراج شده در منطقه، ضمن حمایت از اقتصادهای محلی، با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای در هنگام حمل و نقل، تأثیرات مخرب زیست محیطی را کاهش می دهند.
- بهبود کیفیت هوای داخلی
همانطور که قبلا نیز اشاره شد، سنگ در حین تولید یا استفاده از آن در ساختمان و… مواد شیمیایی سمی در اتمسفر منتشر نمی‌کند. سنگ طبیعی بالاترین کیفیت هوای داخلی (A +) را بدست آورده، بنابراین از کیفیت محیط در فضاهای بسته محافظت می کند و سطح راحتی و رفاه انسان را بهبود بخشیده و کیفیت زندگی را افزایش می دهد. علاوه بر این، سنگ طبیعی، هنر طبیعت و صنعت انسانی را با هم ترکیب می کند و خانه هایی الهام بخش و مترقی می سازد.
- بهره وری انرژی
مصرف انرژی عامل اصلی در معماری پایدار است و ساختمان سبز به استفاده از مصالح ساختمانی اشاره دارد که تأثیرات محیطی را به حداقل می رساند.
سنگ طبیعی در بهره وری انرژی نسبت به مصالح دیگر مثل شیشه برتری دارد. ضریب انتقال حرارت، به دلیل هدایت گرمای پایین سنگ، کمتر می باشد. بنابراین تلفات گرمایی در زمستان و هزینه های تهویه هوا در تابستان کاهش پیدا می کند.
- بادوام و چرخه عمر ماندگار
دوام در انتخاب مصالح پایدار از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سنگ طبیعی مقاوم، ماندگار و جذاب بوده و بیشترین عمر مفید را در معماری و ساختمان دارند. سنگ طبیعی به دلیل چرخه عمر پایدار، بهترین انتخاب برای سازندگان است. سنگ ثابت کرده است که در طول قرن ها، بهتر از هر مصالح ساختمانی، نوسانات جوی و هوازدگی را تحمل می کند.
سنگ های تراورتن، گرانیت، مرمریت، مرمر و… همگی به زیبایی و با ظرافت پیر می شوند و سالها در کنار استفاده و عملکرد مناسب، لذت را نیز به ارمغان می آورند. سنگ به راحتی می تواند در برابر رفت و آمد زیاد ایستادگی کند و در مناطقی مانند حیاط، نمای ساختمان، آشپزخانه و حمام به خوبی دوام می آورد. اگر سنگ ها به درستی نگهداری شوند، تا ۱۰۰ سال نیز دوام خواهند داشت.
- سهولت در مراقبت و نگهداری
سهولت مراقبت و نگهداری مربوط به سنگ طبیعی برای معماران و صاحبان خانه بسیار جذاب است در واقع، سنگ در طول عمر مفید خود نیازی به هیچ گونه درمانی ندارد. برای تمیز کردن سنگ طبیعی نیازی به مواد شیمیایی نیست. بیشتر سنگها را می توان به سادگی با آب و صابون و شوینده های مخصوص ظروف تمیز کرد. همچنین پاک کننده هایی مخصوص سنگ طبیعی وجود دارد که مقرون به صرفه بوده و استفاده از آنها آسان است. بسیاری از این پاک کننده ها با استانداردهای پایداری مطابقت دارند که فاقد مواد شیمیایی مضر هستند و محیط را آلوده نمی کنند. با شناختن سنگ به کار رفته در خانه خود، می توانید به راحتی از آن مراقبت کنید. (در مقاله مربوط به بهداشت سنگ های طبیعی در این مورد مفصلاً صحبت کرده ایم)
- سنگ قابل بازیافت است
قابلیت بازیافت سنگ طبیعی بی نظیر است و این پتانسیل را دارد که در طول عمر خود کاربردها و نقش های مختلفی را ارائه دهد. بازیافت سنگ، یک گزینه بسیار مناسب و یک راه پایدار برای افزایش عمر مفید آن است. از نظر زیست محیطی، استفاده از سنگ بازیافتی می تواند انرژی، آب و سایر منابع مورد نیاز برای تولید سنگهای جدید را از بین برده و در نهایت از تأثیرات مخرب بر اکوسیستم ها جلوگیری کند.
تقریباً ۱۰۰٪ از سنگ پروژه های قدیمی قابل بازیافت است. به عنوان مثال، سنگ های یک ساختمان قدیمی را می توان جدا کرد و از آن به عنوان سنگ فرش و محوطه سازی یا در نمای بیرونی استفاده کرد. با در کنار هم قرار دادن قطعات سنگ قدیمی، می توان طرح یا ظاهر کاملاً جدیدی ایجاد کرد، همچنین مرمت و استفاده دوباره از سنگ های قدیمی، حس تاریخی یا نوستالژی را به زیبایی در خانه ایجاد می کند.
انتخاب سنگ طبیعی نشان می دهد که شما مسئولیت مراقبت از زمین و تلاش برای حفظ، بازسازی یا بهبود محیط طبیعی را بر عهده می گیرید. طراحی با سنگ طبیعی، مجموعه ای هیجان انگیز از تنوع، زیبایی و خصوصیات پایدار ارائه می دهد. انتخاب طراحی با سنگ طبیعی بسیار شخصی است، اما اگر بخواهید از مصالح پایداری استفاده کنید که از مرحله استخراج تا نصب و در طول عمر مفید خود کمترین آسیب را به محیط زیست وارد کند و برای سالیان طولانی بر ارزش خانه شما بیافزاید، سنگ انتخاب شایسته ایست.
بدون دیدگاه